نوادر المعجزات في مناقب الأئمة الهداة (کتاب)
محتویات
معرفى اجمالى
«نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة علیهم‌السلام»، تألیف أبى جعفر محمد بن جریر بن رستم طبرى امامى صغیر، از اعلام قرن پنجم قمرى، کتابى است در نقل معجزات و مناقب و علوم و احتجاجات ائمه اطهار(ع) و آنچه که از دلائل و براهین بر حجیت کلام و کردار خویش آورده‌اند، به زبان عربى جمع‌آورى نموده است.
انگیزه تألیف
مؤلف درباره انگیزه خود از تألیف بیان داشته است که عده‌اى بعد از نبى اکرم(ص) ائمه‌اى براى خود اختیار کردند که آنها را به مقاصد دنیاییشان برساند و آنان را جایگزین أئمه‌ى اطهار بگرداند و مى‌خواستند معجزات أئمه را انکار کنند، و "أرادوا إطفاء نور الله بأفواههم"، بر آن شدم که آنچه را که أئمه از معجزات الهى و إقامه‌ى دلائل و براهین، اظهار داشتند، از آنچه که شنیده و خوانده بودم را در کتابى تحت عنوان ذکر براهین و معجزات آنان جمع‌آورى نمایم، تا حفظ و رساندن آن احادیث عجیبه بر مردم آسان گردد.
ساختار
کتاب حاضر با مقدمه‌اى مفصل از آقاى باسم اسدى در زمینه‌ى معجزه و شروط آن و مفهوم معجزات و همچنین فرق بین معجزه و حیله و سحر شروع شده است. وى از تفاوت بین معجزه و کرامت سخن گفته و اشاره کرده که از شرائط کرامت استتار و از شرائط معجزه اظهار است، هچنین کرامت امرى است که در آن ادعا وجود ندارد؛ اما معجزه به همراه ادعاى نبوت و مطالبه برهان مى‌باشد.
در قسمتى از این مقدمه بحث مفصلى درباره شرح حال مؤلف کرده و افرادى را که با وى هم نام هستند را، تفکیک نموده و از مشایخ و تصنیفات او نیز نام برده است.
در این چاپ در صفحاتى تصاویر چند نسخه خطى از مکتبه علامه مجلسى نیز آورده شده است.
پس از مقدمه‌ى محقق، نوبت به مقدمه مؤلف مى‌رسد که مختصرى درباره مقام ائمه و فضائل آنان صحبت کرده است و در ادامه از این مقام، در سیزده باب براى هر کدام از ائمه، معجزات و کراماتى از آنان که در کتب روایى و حدیثى شیعه آمده، با ذکر تفصیلى سند، یادآور شده است.
باب اول، درباره امیرالمومنین(ع) است که از دو بخش تشکیل یافته است:
اول: معجزاتى است که از افراد مختلفى درباره حضرت نقل شده است.
دوم: معجزاتى است که از زبان پیامبر(ص) در شان امام على(ع) گفته شده است.
و باب دومش درباره حضرت زهراء(س) مى‌باشد که بیشتر از اسامى مبارکه حضرت و علت نام‌گذارى وى به این نام‌ها و همچنین از ازدواج و مهر و لیله الزفاف و منزل حضرت در بهشت، تا معجزات ایشان سخن به میان آمده است. در این میان از علت بوسیدن رسول الله(ص) دخترش را و کیفیت باردارى او توسط حضرت خدیجه کبرى(س) نیز یاد شده است.
و ابواب دیگر در مورد ائمه بعد از امیرالمومنین(ع) مى‌باشد.
طبرى صغیر، در باب آخر که درباره‌ى ولى عصر(عج) مى‌باشد، اخبارى را که درباره وجود صاحب الزمان(عج) و اوصاف ایشان از ائمه مختلف آمده، جمع‌آورى نموده و همچنین خبرى که از امام صادق(ع) در تفسیر آیه‌ى ۱۸ سوره‌ى شورى و دولت وى در زمان ظهور و آنچه از برکات بر دولت وى مى‌باشد را، یادآور شده است.
در پایان کتاب ۱۱ فهرست از جمله فهرست آیات، أحادیث، آثار، أعلام، طوائف و قبائل و فرق، أماکن و بلدان، وقائع و ایام، أشعار، کتب، مصادر تحقیق و در آخر محتویات کتاب ذکر شده است.
گزارش محتوا
مؤلف آنچه که در این کتاب آورده، همه از روایات مى‌باشد و چیزى غیر از روایت، از مباحث عقلى نقل نکرده است؛ بگونه‌اى که مى‌توان این کتاب را روایى نامید و در ذکر روایات به سند مختصرى از آنها اکتفا نکرده، بلکه تا آن جا که شده است، تمامى سلسله سند را آورده است. وى در ذکر فضائل و معجزات ائمه، ابتدا از امیرالمومنین(ع) شروع نموده، سپس به ذکر فضائل و مناقب صدیقه‌ى طاهره(س) پرداخته و بعد، از فرزندان حضرت زهرا(س) به ترتیب یاد کرده است.
وضعیت
آقاى باسم محمد أسدى که محقق این کتاب مى‌باشد، در رجب سال ۱۴۲۶ق تحقیق این کتاب را به پایان رسانیده‌اند. وى از خصوصیات این کتاب چنین مى‌گوید: احادیث و معجزاتى که در این کتاب آمده در کتاب دلائل ایشان و حتى در مصادر قبل از آن در زمان مؤلف یافت نمى‌شود.
آقاى باسم أسدى در تحقیق این کتاب از چهار نسخه استفاده کرده است. ایشان بین این نسخ تلفیق نموده و اختلافات بین نسخ را در حواشى کتاب ثبت نموده است. همچنین آیات قرآن و احادیث و آثار را از مصادر اخراج نموده، علاوه بر آن ترجمه‌ى مختصرى از اعلامى که در این کتاب نامى از آنها برده شده، از اهم مصادر رجالى، ذکر نموده است. ایشان به استناد مهم‌ترین معاجم لغت، بعضى از کلمات مبهم و غامضى را که احتیاج به توضیح داشته است و همچنین به تعریف بعضى از اسماء شهرها و کشورها پرداخته است. وى ۱۱ فهرست براى این کتاب تنظیم نموده و در آخر کتاب متذکر آنها شده است.
نسخه شناسى
نوادر المعجزات فى مناقب الائمه الهداه، تألیف محمد بن جریر بن رستم طبرى صغیر، به تحقیق باسم محمد اسدى، در یک جلد توسط انتشارات "دلیل ما"، چاپ اول خود را در سال ۱۴۲۷ق در کشور ایران، شهر مقدس قم به خود دیده است.
منابع مقاله
متن و مقدمه کتاب.
منبع
ویکی نور